Azərbaycanın idarəetmə sistemində məmur özbaşınalıqları hər zaman ön planda olub. Oturduğu kreslonu xüsusi mülkiyyəti hesab edən, xalqa xidmət etməli olduğu halda xalqdan xidmət uman belə bürokratlar həm də elə vəzifə kreslosunda qocalmaları ilə xatırlanırlar. Son illər vəzifə kürsüsündə bütləşən belələrinə qarşı mübarizə aparılsa da hələ də toxunulmazlıq statuslarını qoruyub saxlayanlar az deyil. Tədricən vəzifə səlahiyyətlərini şəxsi ambisiyalarına çevirən belə “bütlər” qanunlara və hətta məqam düşəndə dövlətə belə meydan oxuyurlar. Hər halda yaxın tariximizdə bunun dəfələrlə şahidi olmuşuq.
İllərdir islahatların aparıldığı, amma bir türlü aydınlığa çıxmayan təhsil sistemi də belə “büt”lərdən xali deyil. Sanki rəhbərlik etdiyi təhsil ocağını özəlləşdirərək “kupçasını alan” direktorlar zamanın sərt sınaqlarına sinə gərərək on illərdir ki, öz kreslosunu qoruyur. Gənc nəslin təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olan müəssisəyə rəhbərlik edənlərin özləri gənc nəslin yolunda sədd çəkirlər. Qısa araşdırmamız nəticəsində paytaxt məktəblərini özəlləşdirən belə “kupçalı direktorlardan” bir neçəsini sizlərə də tanıtmaq istəyirik.
Başlayaq 32 ildir ki, 160 saylı məktəbin direktoru kürsüsündən əl çəkməyən Faina Ələkbərovadan. Ötən illər ərzində məktəbin daş-divarının da köhnəlib bir neçə dəfə təmir olunmasına, hətta adının da dəyişdirilib klassik gimnaziya qoyulmasına baxmayaraq Faina xanımı dəyişdirmək mümkün olmayıb. Həmkarlarından geridə qalmayan Rəhilə Baxşalıyeva 1995-ci ildən Xəzər rayonu 149 saylı məktəbin, Cavanşir Tarverdiyev isə 1997-ci ildən Bakı şəhəri S.Həsənov adına 63 saylı tam orta məktəbin “kupça”sını alıblar. Onların direktor təyinatından sonra təhsil sistemi, təhsil qanunu dəyişsə də direktorları dəyişmək mümkün olmayıb.
42 saylı məktəbin direktoru bu il dekabrın 25-də vəzifədə oturmağının 22-ci ildönümünü təntənə ilə qeyd etməyə hazırlaşır.
Rəna Naibovanın 35-saylı məktəbi “özəlləşdirməsindən” 18, Aytən Baxşiyevanın 8 saylı məktəbin “kupçasını almasından” isə 15 il vaxt keçib. Elə Təranə Qurbanova da düz 15 ildir ki, Xəzər rayonunun 237 saylı məktəbinə öz lövbərini salıb. 324 saylı məktəbin direktoru Gülarə Atayevanın direktorluq müddəti bu il nəhsdən çıxır. Gülarə xanım 13 ildir ki, 324 saylı məktəbin direktor otağına necə isinişibsə heç kim onu ordan uzaqlaşdıra bilmir.

TƏMƏLİNƏ HARAM QATILMIŞ «YÜKSƏL» HAZIRLIQ KURSLARI

Yaxud götürək “jurnalist kimdir ki, mənə zəng etsin” deyərək bütün medİaya meydan oxuyan, rəhbərlik etdiyi bütün məktəblərdə “silinməz izlər” qoyan Bəyaz Novruzovanı. Maraqlıdır ki, Sumqayıt şəhər 34 saylı məktəbdə, həmçinin Binəqədi rayonunda 205 saylı məktəbdə direktor olduğu müddətdə daim sərt tənqidlərə tuş gələn, adı rüşvət qalmaqallarında hallanan Bəyaz Novruzova hansı “xidmətlərinə” görə 179 saylı məktəbə direktor gətirilib. Xatırladaq ki, son iş yerində (205 saylı məktəb) onun adı təmir adıyla şagirdlərdən pul toplaması ilə hallandırılmışdı. Belə çıxır ki, “təmiri” yüksək səviyyədə yekunlaşdırdığı üçün 179 saylı məktəbi “təmir” etmək üçün görəvləndirilib.
B.Novruzovanın təhsilə olan sonsuz sevgisi onu hətta hazırlıq mərkəzi açmağa da sövq edib. “Yüksəliş” müsabiqəsinin adını və loqosunu saxtalaşdıraraq “Yüksəl” hazırlıq kurslarını açaraq qızını rəhbər təyin edib. Əsas məsələ odur ki, B.Novruzovanın direktoru olduğu məktəbdə “natamam” təhsil alan yuxarı sinif şagirdləri “tam” təhsillərini məhz “Yüksəl” kurslarında başa vururlar. Bax beləcə Azərbaycan təhsili bazar predmetinə, alver mövzusuna çevrilir.
Siyahını kifayət qədər uzatmaq mümkündür. Ancaq bu “kupçalı direktorlar”ın siyahısını uzadıb vaxtınızı çox da almaq fikrində deyilik. Maralıdır ki, medyada qısaca araşdırma aparsaq onların rəhbərlik etdikləri məktəblərdə baş verən nöqsanlar barəsində dastan bağlamaq olar. Elə biz də həmin məktəblərdə kiçik bir jurnalist araşdırması apardıq. Məlum oldu ki, təqvimdə illər, nazirlikdə nazirlər, BŞTİ-də müdirlər, qanunlarda maddələr dəyişsə də bu dəyişməz direktorların məktəblərində də çox şey dəyişməyib. İndi də şagirdlər müxtəlif adlar altında xərcə düşürlər, müəllimlər “töyücü, naloq, dinməver” prinsipi ilə aylıqlarını ödəyirlər. Çünki “bənzərəm bir qocaman dağa ki, dəryada durur” prinsipi ilə işləyən bu direktorlar üçün qanunlar, islahatlar keçərli deyil.
Necə olur ki, son illər imtahan yolu ilə direktor seçilən kadrlar hər 5 ildən bir yerdəyişmə olunduğu halda adlarını çəkdiklərimiz 20-30 il müddətində toxunulmaz qalıblar? Onları nazirlik üçün əziz-xələf edən səbəblər hansılardır? Bəlkə bizim bilmədiyimiz hansısa “əlahəzrət səbələr” onları toxunulmaz qılır? Hər halda bütün nazirlərin, icra başçılarının, siyasi sistemlərin əvəzedilməzi olmanın bir səbəbi olmalıdır!
Amma heç bir səbəb qanunlardan üstün ola bilməz. Bizdə isə səhv etmiriksə qanunlar şahdır…
Nicat Mahmudov
Rubrika.Az