Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) üzv olan dövlət başçılarının öz ölkələrinin silahlı qüvvələrinin digər dövlətlərin ərazisində parlamentin təsdiqi olmadan istifadəsinə dair müstəqil qərar qəbul etmək hüququ dövrün tələbidir. TASS xəbər verir ki, bu barədə Rusiya Federasiya Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin sədri Qriqori Karasin açıqlama verib.

“Ölkənin ali rəhbərliyinin, Ali Baş Komandanının parlament komitələrində və parlamentlərdə əlavə müzakirələr aparmadan öz ölkələrinin silahlı kontingentindən KTMT missiyalarında istifadə etmək hüququnun qanunvericilikdə qeydiyyatı xətti ilə getmək lazımdır. Bu, zamanın tələbidir. Çünki vəziyyət müxtəlif aspektlərdə inkişaf edə bilər”, - deyə o bildirib.

Karasin xatırladıb ki, bu məsələ KTMT-yə üzv ölkələrin beynəlxalq məsələlər komitələri rəhbərlərinin bu yaxınlarda keçirilən iclasında müzakirə olunub: “Rusiya tərəfi xahiş edib ki, parlamentlərin bir neçə dəfə toplaşmağa məcbur olduğu vəziyyətlərdən qaçmaq lazımdır, çünki ilk dəfə silahlı kontingentin istifadəsinə səs vermək mümkün olmayıb. Məsələn, Qazaxıstana qoşun yeridilməzdən əvvəl Qırğızıstan və Ermənistandakı vəziyyəti xatırlayın. Belə işlər aparılmalı və sona çatdırılmalıdır. Biz bunun üzərində işləyəcəyik”.

Rusiyalı diplomat və deputatın bu işdə kimin maraqlarını müdafiə etdiyi aydındır. Axı bu təklif KTMT ölkələrinin paytaxtlarında qəbul olunarsa, Kreml birdən-birə xarici ölkəyə qoşun yeridərək, bu dövlətləri hansısa avantüraya sürükləmək qərarına gəlsə, onun üzərinə düşən vəzifə xeyli sadələşəcək. İndi o, məsələn, Qırğızıstan və Ermənistan parlamentlərinin icazəsini gözləməli olmayacaq, Prezident Japarova və Baş nazir Paşinyana təzyiq etmək kifayət edəcək.

Ümumiyyətlə, arzu səslənib. Bəs bu, KTMT ölkələrinin özlərində fəaliyyət üçün bələdçi kimi qəbul ediləcəkmi? Onlara ehtiyac varmı? DİA.AZ xəbər verir ki, AYNA mövzunu KTMT-yə üzv ölkələrin ekspertləri ilə müzakirə edib.

Ermənistanlı politoloq, Siyasi və İqtisadi Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Benyamin Poqosyan:

“Mən başa düşdüyüm qədər, bu, kifayət qədər qəribə tələbdir, çünki hətta sırf prezident respublikalarında, məsələn, ABŞ-da da hərbi əməliyyatlara başlamaq üçün ölkə parlamentinin (Senatın və Nümayəndələr Palatasının) qərarı lazımdır. Bəli, istisnalar var. Məsələn, 2001-ci il 11 sentyabr hücumlarından sonra “War Act” (Müharibə Aktı) Prezidentə Konqresin təsdiqi olmadan ordudan istifadə etmək üçün müəyyən səlahiyyətlər verdi. Bununla belə, bu, qaydalardan istisna idi. Və əsasən, hətta prezident respublikaları belə, bu cür qərarlar üçün öz parlamentlərinin razılığını almalıdır.

Ermənistana gəlincə, bu, parlamentli respublikadır, yəni hər şey Milli Məclisə tabedir. Bu, birbaşa xalq tərəfindən seçilən yeganə orqandır. Baş nazirimizi parlament seçir. Amma maraqlıdır ki, Ermənistan sülhməramlılarının Qazaxıstana kgöndərilməsi ilə bağlı qərar da parlamentsiz qəbul edilib. Yəni bu, yalnız hökumətin qərarı idi. Deməli, bu təklif Ermənistan üçün yeni və ona aid deyil - çünki Ermənistan Konstitusiyasına görə, hökumət parlamentin razılığı olmadan Qazaxıstana və ya hər hansı başqa ölkəyə sülhməramlı kontingentin göndərilməsi ilə bağlı qərarlar qəbul edə bilər. Hesab edirəm ki, bu, Ermənistan üçün yanlışdır.

Yəni, cənab Karasinin təklif etdiklərini düzgün hesab etmirəm. Təəssüf ki, bu, Ermənistanda artıq qüvvədədir. Amma bu, yaxşı hal deyil”.

Rusiyanın Demokratik Seçim Partiyasının həmsədri, Qaydar adına İqtisadi İnkişaf İnstitutunun baş eksperti Sergey Javoronkov:

“Bu məsələnin heç bir praktiki əhəmiyyəti yoxdur: Qırğızıstandan başqa bütün ölkələrin parlamentlərində hakim partiyalar mütləq çoxluğa malikdir, lakin Qırğızıstanda da, Qazaxıstan hadisələrinin göstərdiyi kimi, hakim koalisiya belə incə məsələdə kifayət qədər etibarlıdır.

Məsələnin həm də praktiki əhəmiyyəti yoxdur, çünki Rusiya indi qanunun hərfinə o qədər də əhəmiyyət vermədən hərəkət etməyə meyllidir. Məsələn, 2014-cü il martın 1-də Federasiya Şurası silahlı qüvvələrin Rusiya Federasiyasından kənarda istifadəsinə razılıq verdi və iyunun 25-də onun qüvvəsini dayandırdı. Amma Ukraynada əsas döyüşlər, bildiyimiz kimi, 2014-cü ilin iyul-avqust aylarında baş verib. Putin sadəcə izah edib ki, orada “şaxtaçılar və traktorçular” vuruşublar.

Ona görə də hesab edirəm ki, Rusiya xarici işlər nazirinin istefada olan, Federasiya Şurasına təqaüdə göndərilmiş müavininin (bir çox məmurlar üçün ümumi karyera) açıqlamalarında heç bir dərin məna və gizli mesaj yoxdur”.

Qazaxıstanlı politoloq Kazbek Beysebayev:

“Karasinin mövqeyi başadüşüləndir. Qazaxıstanda baş verən hadisələrdən sonra Rusiya Federasiyası KTMT-nin əsas üzvü kimi qoşunların göndərilməsi ilə bağlı qərarların dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində tez və çevik qəbul edilməsini istəyir.

Açığını deyim ki, KTMT-nin Qazaxıstandakı əməliyyatında əsasən Rusiya Silahlı Qüvvələrinin qüvvələri iştirak edirdi və digər ölkələrin iştirakı o qədər də əhəmiyyətli deyildi. Ona görə də Qazaxıstandakı kimi hadisələrin təkrarlanması halında Kremlin özü heç kimi gözləmədən öz qüvvələrini sürətlə göndərə bilər. Yəni tərəfdaş ölkələrə xüsusi təzyiq göstərməyə ehtiyac yoxdur.

Düşünürəm ki, Karasinin bəyanatı Rusiya Federasiyasının tərəfdaşları ilə sinxron və cəld hərəkət etmək niyyətində olduğunu bütün dünyaya göstərməklə bağlıdır”.