“Astrobiology” jurnalında yeni məqalə dərc edilib.
Məqaləyə əsasən, iqlim dəyişikliyi və qlobal istilər yerdənkənar sivilizasiyanın qatilidir və bu günə qədər yadplanetlilərlə görüşə bilməməyimizin əsas səbəbidir.

“Fizika qanunlarına əsasən, bizim texnologiyaya bənzər istənilən texnoloji sivilizasiya inkişafı səviyyəsində planetdəki həyata təsir edər. Hazırda iqlim dəyişikliyi kosmik anlama çevrilir. Onun sivilizasiyanın sağ qalmasına təsirinin qiymətləndirilməsi bizə Yerdə nə etmək lazım olduğunu anlamağa kömək edəcək”, - deyə Adam Frank bildirib.

Tarixin güzgüsü

Yarım əsrdən çoxdur ki, amerikalı astronom Frenk Dreyk Qalaktikadakı sivilizasiyaların sayını müəyyən edən düstur üzərində işləyir. Bu sivilizasiyalarla əlaqə mümkündür və yerdənkənar həyat aşkar etməyə kömək edir. Fizika üzrə alim Enriko Fermi isə bu düstur üzərində yeni tezis hazırlayıb. Bu tezisə əsasən, əgər yadplanetli sivilizasiyalar bu qədər çoxdursa, niyə bəşəriyyət onların heç bir izinə rast gəlmir?
Alimlər isə bu paradoksa belə cavab veriblər. Cavaba əsasən, şüurlu varlıqların yaranması üçün unikal şərtlər lazımdır, yəni bizim planetin bənzəri, eynisi lazımdır.

Digər astronomların fikrinə görə isə yadplanetlilərlə iki səbəbdən əlaqə qura bilmirik. Birincisi, onlar o qədər sürətlə yoxa çıxırlar ki, biz onları görə bilmirik. İkincisi, mövcudluqlarını bəşəriyyətimizdən gizlədirlər.
Frank və həmkarları Fermi paradoksuna cavab tapıblar. Alimlər bizim sivilizasiyanın evolyusiya prosesinin əsas xüsusiyyətlərinə diqqət yetiriblər. İnsan inkişaf etdikcə təbiətə və bütün planetə daha çox təsir etməyə başlayıb. Bir qayda olaraq, bu təsir çox nadir hallarda müsbət təsir olub.

Komanda qeyd edir ki, buna misal olaraq müasir qlobal istiləşmə, ekoloji fəlakəti də misal çəkmək olar. Məsələn, Pasxa adasının sakinləri bütün təbii ehtiyatları istifadə edərək məhv olublar.

Sualtı daşlar

Bu tip misallarla astronomlar inkişaf edən yadplanetli sivilizasiyasının kompüter modelini hazırlayıblar. Bu sivilizasiyalar təbii ehtiyatlardan istifadə edir, atmosferə zəhərli qazlar buraxırlar. Bu modeldə təbiət tullantıları bir səviyyəyə qədər yenidən emal edə bilər. Bu isə sivilizasiyanın inkişafına, ekologiyanın məhv olmasına səbəb olur.

Bu hesablama maraqlı bir mənzərə ortaya çıxarıb. Əhalinin enerji appetitlərinin güclü artımı bu sivilizasiyanın tam və ya qismi məhvinə səbəb ola bilər. Bu isə iqlimin atmosferə atılan zəhərlərə reaksiya verməməsi səbəbindən planetdə tempraturun kəskin dəyişməsi ucbatından baş verə bilər.
Alimlərin fikrinə görə belə bir tale bərpa edilən və təmiz enerji mənbələrinə sahib olan sivilizasiyalar da buna ancaq qlobal istilərlə üzləşdikdən sonra keçid ediblər. Bu isə ancaq bir halda mümkün idi. Əgər sivilizasiya asta-asta inkişaf edir və iqlim də atmosfer tullantılarına gecikmələrlə reaksiya verirsə, mümkündür.